“Matematyk to maszyna do zamieniania kawy w twierdzenia matematyczne” – ten cytat jest często przypisywany Paulowi Erdősowi. Mimo faktu, że tak naprawdę nie jest on jego autorem, to zdanie świetnie opisuje tę wybitną postać XX wieku.

Dzieciństwo i edukacja

Paul urodził się 26 marca 1913 r. w węgierskiej rodzinie. Zarówno jego mama jak i ojciec byli nauczycielami matematyki. Paul od dzieciństwa wykazywał ponadprzeciętne zdolności matematyczne. Przykładowo w wieku czterech lat potrafił w pamięci zamienić wiek danej osoby wyrażony w latach na wartość w sekundach. W wieku 21 lat, Erdős otrzymał tytuł doktora na Uniwersytecie w Budapeszcie. Niedługo później wyemigrował do USA. W 1938 r. został stypendystą na Uniwersytecie Princeton, jednak jego ekscentryczna natura sprawiała mu liczne problemy, co zakończyło się przymusowym opuszczeniem instytutu w 1941 r.

Otwarty umysł i praca grupowa

Po II wojnie światowej rozpoczął się najbardziej twórczy okres w życiu Paula Erdősa. Opublikował on wówczas szereg prac z kombinatoryki, teorii grafów i teorii liczb, współpracując z wieloma matematykami. Erdős był ciągle w nieustannej podróży. Nie miał nigdy żony ani dzieci, a cały swój dobytek mieścił w kilku walizkach i tak przemierzał świat, często odwiedzając swoich znajomych matematyków.  Stając w drzwiach, wypowiadał słynne już zdanie: “Mam otwarty umysł”, co oznaczało gotowość do wspólnej pracy nad nowym zagadnieniem. Takie odwiedziny trwały tak długo, aż panowie byli w stanie nawzajem się inspirować i tworzyć nowe twierdzenia matematyczne. Zdaniem Erdősa uprawianie matematyki było zajęciem społecznym i powinno odbywać się w grupach, w przeciwieństwie do popularnej wtedy samodzielnej pracy. Znał dobrze upodobania każdego matematyka, dzięki czemu trafnie podrzucał innym problemy, które ich ekscytowały, czym zdobył powszechne uznanie. Zasłynął także wyznaczaniem nagród pieniężnych za rozwiązanie różnych problemów matematycznych, których nie potrafił sam rozwiązać.

Liczba Erdősa

Erdős był jednym z najpłodnieszych matematyków, liczba jego publikacji naukowych może być porównywana tylko z twórczością Eulera. Paul napisał ponad 1500 prac naukowych, a ponadto miał zdecydowanie największą liczbę współautorów publikacji – 511. Dzięki temu jego znajomi postanowili wprowadzić liczbę Erdősa – atrybut, który można przyporządkować każdemu matematykowi oznaczający odległość od Erdősa i mierzony wspólnymi publikacjami. To oznacza, że Erdős ma jako jedyny liczbę Erdősa równą 0 (za bycie samym sobą), a wszyscy jego współautorzy mają liczbę Erdősa równą 1, a ich wszyscy współautorzy mają liczbę Erdősa równą 2 itd. Liczbę przyporządkowano około 200 000 matematyków. Szacuje się, że około 90% wszystkich aktywnych naukowo matematyków na całym świecie ma liczbę Erdősa poniżej 8.

Erdős przywiązywał wielką wagę do “otwartości umysłu”. Jego zdaniem nie wystarczało znaleźć się w odpowiednim miejscu o odpowiedniej porze, trzeba także mieć w odpowiednim momencie otwarty umysł. Sam znany był z tego, że pił duże ilości kawy i przyjmował inne używki. Wszystko po to, aby móc zachować tę ostrość umysłu nawet przez 20 godzin dziennie.

Dowody dla Erdősa

Dziwactwa Erdősa przejawiały się także m.in. w jego indywidualnym słownictwie. Dzieci nazywał epsilonami, gdyż w matematyce grecką literą epsilon oznacza się bardzo małą, ale znaczącą wartość. Kiedy mówił, że ktoś umarł to miał na myśli przestanie zajmowania się matematyką, a o osobach, które faktycznie zmarły mówił, że odeszły. Miał też bardzo specyficzne podejście do wiary w Boga. Był ateistą, aczkolwiek wierzył w istnienie Księgi – zbioru najpiękniejszych matematycznych dowodów. Napisane zostały one przez Boga, który trzyma je w tajemnicy i tylko czasem pozwala do niej zerknąć. Przez całe swoje życie, gdy trafił na naprawdę zręczny dowód, to wykrzykiwał “Ten dowód pochodzi z Księgi!”. Po jego śmierci dwóch matematyków podjęło się zebrania wszystkich najpiękniejszych dowodów i faktycznie “dowody z Księgi” zostały napisane, z dedykacją dla Erdősa.

Z miłości do matematyki

Erdős całe swoje życie poświęcił matematyce. Zmarł 20 września 1996 r. na konferencji matematycznej w Warszawie, kilka godzin po rozwiązaniu kolejnego problemu z geometrii. Na nagrobku widniał napis Végre nem butulok tovább (węg.) – W końcu nie staję się coraz głupszy.